Arı kovanları

Arı kovanı

Arı kovanları
Arı kovanı, arıcılıkta balarısı kolonilerinin beslenmesi ve bakımı için kullanılan arı yuvasıdır.

Eskiden örme sepet ya da oyma kütük gibi malzemeden yapılmış kara kovan denilen kovanlar kullanılmaktaydı. Bu kara kovanlar, daha çok kestane ya da ıhlamur ağacından yapılır. Günümüzde ise bunların sayısı azalmıştır, daha çok standart ahşap kovanlar kullanılmaktadır.

Standart kovanlarda malzemeler birbirine uygun ve arıcının sürekli kontrol edebileceği şekilde yapılır.

Kovanın üst kısmında açılabilen kapak, içinde temel petek takılan çerçeveler vardır. Arılar bu temel peteği kabartarak çerçevelerin üzerinde yaşarlar. Arıcı bu çerçeveleri dışarı çıkartarak koloninin ihtiyaçlarını kontrol eder ve bakımını yapar. Karakovanda ise arılar peteği rastgele kendileri örerler. Bu tip kovanlarda arılara bakım yapılamaz, sadece petekler kesilerek balı alınır. Karakovanda koloni kendi kendine yetiştiği ve dışarıdan müdahale yapılamadığı için modern arıcılıkta kullanılmazlar.

Modern arıcılıkta Dadant ve Langstroth kovan tipleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca ahşap yerine, ısı yalıtımı sağlayan straphor malzemeden yapılan Langstroth kovanlarda giderek yaygınlaşmaktadır.

Dadant kovanlar çiçeklenme dönemi uzun ve şiddetli kış yaşanan bölgelerde daha kullanışlı olmaktadır. Daha geniş olan gövdesi süzme bal üretimi için de uygundur.

Langstroth kovanlar çok kurak ve florası zayıf bölgelerde kullanılır. Seyyar arıcılıkta bu kovanlar tercih edilmektedir. Hem petekli hem de süzme bal üretimi için uygundur.

Straphor kovanlar ısı yalıtımı sağlayıp koloni gelişimini hızlandırırlar. Arı hastalıklarıyla daha iyi mücadele edilir. Ahşap kovanlara göre daha hafif oldukları için seyyar arıcılıkta kullanışlıdırlar. Bal verimini iki kat arttırdığı için giderek kullanımı artmaktadır.

ÇERÇEVELİ KOVANLARIN, İLKEL KOVANLARA ÜSTÜNLÜĞÜ
Eski tip kovanlara nazaran fenni kovanların üstünlüklerini aşağıda kısaca belirttikten sonra fennilerde bu iyiliklerin nasıl ve ne suretle sağlanacağı da kısaca açıklanacaktır.

Eski usul kovanları icap ettiği zaman içerisini açarak kovanda ne olup bittiğini göremeyiz. Ana arıyı istediğimiz zaman bulamayız. Fenni kovanları ise istediğimiz zaman açarak icap eden fenni müdahaleleri yapabiliriz. Mesela ana arı ihtiyar ise bunu görür, yerine genç ana verebiliriz.

? Kovandan zahmetsizce arıları telef etmeden bal alabiliriz.
? Fenni kovanlardaki zayıf arı ailelerini birleştirerek kovanı kuvvetlendirebiliriz. Ve böylece bal toplama mevsimine arılarımızı kuvvetli çıkararak bol bal toplatabiliriz.
? Kovanda bal yemekten başka bir işi olmayan erkek arıların çoğalmasını önleyebiliriz.
? Fenni kovanları gayet kolay olarak ve tek bir arı dahi telef etmeden istediğimiz bol çiçekli yerlere taşıyabiliriz.
? İstediğimiz kuvvetli fenni kovanlardan suni oğul alabiliriz.
? Çok bal almak için kovanın oğul vermesini kolaylıkla önleyebiliriz.

Bunu da oku :  Arı ölümlerinin nedenleri

? İlkbaharda arıları besleyerek arı ailesini kuvvetlendirebiliriz. Keza kurak giden senelerde sonbaharda arılarımıza şurup vererek kışın kovanı sönmekten kurtarabiliriz.
? Kuluçkalık ile ballık arasına ana ızgarası koymak suretiyle bembeyaz oğul balları alabiliriz.
? Kışın arılarımızın soğuktan ölmelerini önleyebiliriz.
? Kovanları güve kurdunun tahribatından kurtarabiliriz.
? Kovanlara hazır yapay petek vererek arıları muma değil bala çalıştırırız.
? Ana arının kanadını kesmek suretiyle oğul arılarının uzaklara kaçmasını önleyebiliriz

FENNİ KOVANLARIN ÇEŞİTLERİ
Türkiye’mizde tutunmuş, taammüm etmiş ve Tarım Bakanlığınca Türk arıcılarına tavsiye edilmiş iki çeşit kovan vardır.
1- Langstrot kovan
2- Dadan kovan

Bu iki tip kovan arasındaki farklar ise şöyledir.
? Langstrot kovanı çerçeve ölçüsü içten içe 22×42 cm’dir. Dadan kovanınki ise 27×42 cm’dir. Yani dadan kovanı çerçeveleri langstrot’tan 5 cm. daha derindir.

? Langstrot kovanı bir katta 10, Dadan kovanı ise 12 çerçevelidir.

? Langstrot kovanın alt kattaki kuluçkalık ile üst katlara konulan ballıklar aynı ölçüde olduğu halde Dadan kovanların ballığı yarımdır. Yani çerçeve ölçüleri alt kattaki gibi değildir. 17×42 dır

? Langstrot kovanları 2. 5 cm. kalınlıkta tahtalardan. Dadanlar ise en az 3 cm. kalınlıkta tahtalardan yapılır. .

ARICILIĞA BAŞLARKEN DADAN MI – LANGSTROT’U MU TERCİH EDELİM ?
Bol çiçekli yüksek sert iklimli yerlerde dadan ile çalışmak daha vermeli ve faydalı olur ise de;

? Dadan kovanlarının idaresi biraz daha güçtür. Alt üst çerçevelerinin standart olmaması dezavantajı dışında, daha ağırdır. Langstrot kuluçkalık veya ballığındaki dolu bir çerçevenin ağırlığı, yaklaşık 3. kg. civarında olduğu halde, dadanın ki 4.5 kilodan aşağı değildir.

? İyi verimine rağmen maliyeti daha yüksektir, pahalıdır.

? Türkiye’de seri halde dadan imalatı yapan bir kuruluş olmadığı halde, hemen, hemen, seri imalat yapan tüm firmalar yalnız langstrot kovan imal eder.

? Langstrot kovanın kuluçkalığını, 5 cm. eninde tahtadan yapılmış bir kasnak ile alttan yükselterek 10 çerçeveli dadan’a tebdil kolayca mümkün ise de, dadan’ı langstrot’a çevirmek güçtür.

BİR KOVANIN PARÇALARI NELERDİR?
Dip Tahtası: Gövdenin üzerine konulacağı bir tabladır.
Kuluçkalık: Altı ve üstü açık kasnak şeklinde bir sandıktır.
Ballık: Bu da kuluçkalık gibi dipsiz, kapaksız sandıktır.
Örtü Tahtası: Parça tahtalar, bez, kalın camdır.
Kapak: Gövdesi yağmur yaştan koruyacak menteşesiz bir kapaktır.
Çerçeveler: a-Üstteki çıta, çıta 24 mm. En ve kalınlıktadır. İki uç tarafına 18 mm. kulak bırakılarak yarı kalınlığından kesilmiştir. 47. 5 cm’dir.
Yan çıtalar: üstü 36-38 cm. 9 cm. den sonraki altları 2 cm. eninde kalınlığı ise 1 cm’dir . Standart boyu 24 cm’dir.
Alt çıta: uzunluğu 42 cm. eni 2 cm. ve kalınlığı 1 cm’dir.

Bunu da oku :  Gal Arısı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

KOVAN YAPARKEN DİKKAT EDİLİCEK ÖLÇÜLER
Fenni kovanların bütün ve tek özelliği . Arıların yaşamını sürdüreceği, bal ve yavru yapacağı çerçevelerin, kolayca kovana sokulup çıkarılabilmesidir. . Aşağıda vereceğimiz basit ölçüler; verilenden dar olursa arılar çerçeveyi propolis ile kovana yapıştırır çıkmaz. Geniş olursa arılar araya petek indirirler tüm düzen bozulur.

Bu nedenle hangi tip ve şekilde kovan olursa, olsun çok önemle dikkat edilecek basit birkaç ölçü sudur.
? Kovan dip tahtası ile çerçeve alt çıtası arasındaki açıklık en az 1.5 cm. den çok 3 cm. olmalıdır. Standarttı 2.5 cm’dir. 1cm’den az olursa kovan iyi havalanmadığı gibi arıyı güve kurdu tahribatından da kurtaramazsınız.
? Çerçeve yan çıtası ile kovan içi yüzeyi arasındaki açıklık ise 6-7.5 mm. Olmalıdır
? Kovan üst çıtası ile örtü tahtaları arasındaki açıklık ise 8-10 mm olmalıdır.
? Bir çerçevenin ortasından, diğer yanındaki çerçevenin ortasına kadar olan aralık 36-38 mm. olmalıdır. Yukarıda verdiğimiz. Ölçüye göre yan çerçevenin üst kısmının enine 36-38 mm. Yapmışsanız bu iş tamamdır. Yapamamışsanız parmaklarınızla aralayıp bu 36-38 mm. Mutlak muhafaza gerekir.

Fenni kovan yapmasının püf noktası bu şaşmaz ölçülerdir. Amatörce arıcılık yapacaklar, evlerindeki iki boş teneke hacmi civarındaki sandıklarını bozmadan kovan yapacaklar ise; o zaman bu sandığa konacak çerçeveleri yukarıdaki ölçüye göre ayarlamalıdırlar.

UÇMA DELİĞİ
Kovan uçma deliği 1 cm. Yükseklikte ve 20 cm. Boyunda bırakılır. Daha yüksek bırakılırsa kışın fındık fareleri girebilir. Uçma deliği ön tarafa testere ile konik üçken şeklinde de 3-5 tane açılabilir. İngiltere de çoktur. Hava sirkülasyonunun daha mükemmel olduğu düşüncesindedir.

Uçma tahtası ise en az 8 cm. eninde olmalıdır. Bu sabittir. Kamyonlara daha çok kovan sığdırmak ve nakliyatta uçma deliğini kolayca kapatmak için menteşeli yapanlar da vardır.

ÇERÇEVELERE SUNİ PETEGİN TAKILMASI
Çerçevenin yan çıtalarının tam orta kısmından bir biz veya çerçeve delen makinesi ile açacağımız delikleri; önce üst çıtanın 3 cm. altından, sonraki delikleri ise bunun 5-6 cm. altından açınız. Teli bu deliklerden geçirerek ucu boş kalan teli çerçeveye sıkıca bağlayınız. Bu bağlama

a) ya çerçeveye çakılan bu başlı ufak bir çivi,
b) ya o deliğin hemen yanına açılan ikinci bir delikten geçirerek telin ucunu gerilerek tele sarma,
c) ya da en kolayı telin ucunu çerçevenin yarı tarafından aşırıp, gerilecek tele bağlamak suretiyle yapılır.

Bunu da oku :  Arıcı malzemeleri

Bazı kovan imalatçıları, çerçevelerin yan çıtasındaki delikleri de açılmış olarak satarlar ki bu tercih sebebidir.
? Tellerin sırası en az 3-4 sıra olmalıdır.
? Çerçevelerdeki ballar, bal süzme makin asında süzülürken, çok sıralı telli çerçeveler daha dayanıklı olur ve petekler çabuk bozulmazlar.
? Gerilen teller saz teli gibi gergin ve birbirine paralel olmalıdır. 0. 26-0. 50’lık teller dayanıklıdır. İyi gerilir çekince kopmaz.
? Çerçevelere tel germe işini kış aylarının boş günlerinde yapıp hazırlamanız baharda işinizi çok kolaylaştırır.

Hazır peteğin bir kenarı, üst çerçevedeki 3-5 mm. Derinlik ve 2-3 mm. Genişlikte çerçevenin tam ortasından açılmış zıvanaya iyice yerleştirilir. Sonra bu üst çıtanın sırtı tabana gelecek şekilde çevrilerek, iki baş taraftan yuvarlanmış mum peteğin yarığına sıkıca tutturulması için basılır. Aynı işlem çerçevenin ortasından 1-3 yere daha yapılır. Öyle ki çerçeveyi kaldırıp hafifçe silkseniz bile artık yapay petek düşmez.

Çerçevede böyle bir yarık açılmamış ise; peteğin bir kenarı, yatırılmış çerçevenin kıyısına gelecek şekilde konularak, çerçeve çıtasının yarı enine kadar parmakla bastırılarak yapıştırılır. Sonra arka ucu ıslatılmış bir kurşun kalem veya özel yapılmış bir tahta parçası ile bu parmakla yapıştırılmış kısmın üzerinden boydan boya bastırılarak, mum kenarının çerçeveye daha sık yapışması sağlanır.

Çerçeve çevrilince üst çıtanın orta kısmından bükülen petek teller üzerine yatar. Bazı arıcılar daha sıkı tutsun diye ters tarafın dibi nede birkaç yerden mumla lehimlerler.

Yuvarlatılmış mumla yapıştırmak istemeyenler, bir cezvede veya daha iyisi özel yapılmış çift cidarlı mum eritme kaplarında erittikleri ham mumu çerçeveyi eğik tutarak azar, azar petek dibine döküp kaynatılır. Lehim gibi.

? Bu mum eriyişi çok sıcak olursa, temel peteği de eritir ve emekleri boşa verebilir.
? Üst çıtaya bağlanmış olan petek, teller üzerindedir. Bunu birde tele kaynatmak için!
? Tahta kalıp veya bulunmazsa, bir kitap düz bir yere konur. Üzerine petekler arsından çıkan mumlu kağıt serilir.
? Telli ve mumlu çerçeve bu kalıbın üzerine konulur. Tabii ki mum altta, gerili teller yukarıya gelecektir.
? Bir ispirto lambası veya kaynar su içinde ısıtılmış mahmuzun ruleti, tel üzerinden hafifçe bastırılarak uygulanır. Sıcak yaz günlerinde veya 24-26 derece sıcaklıktaki bir odada bu iş yapılıyorsa, mahmuzu ayrıca ısıtmaya gerek yoktur.

Click to rate this post!
[Total: 1 Average: 5]
(Visited 67 times, 1 visits today)

Related posts

Leave a Comment